751 yılında Araplar ile Çinliler arasında yapılan savaş.
Doğudan batıya ilerleyen Çinliler ile, Ön-Asya' dan doğuya ilerleyen Araplar, Talas ırmağı kıyılarında savaştılar.
Bu savaşta, Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesini istemeyen, Karluk ve Yağma Türkleri, Arapların yanına geçmişler ve savaşı Arapların kazanmasını sağlamışlardır.
(Orta Asya; Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Tacikistan, Afganistan, Çin'in bir kısmı (Doğu TürkistanRusya ve Pakistan'ın bir kısmından oluşan bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim)
İslamiyet'i henüz kabul etmeyen Türklerin, Orta Asya’da İslam dinini tanıtıp yayan Araplarla birlikte, Çinlilere karşı, Talas’ta yaptıkları bu savaş, sebep ve sonuçları bakımından çok önemlidir.
Göktürk İmparatorluğu'nu yıkmış olan Çin’in başındaki Tang Sülalesi (618-906) devrinde İmparator Hivang-Çang (713-755), Türk Hanoğulları’nın hakimiyetindeki Şaş/Taşkent şehrini ele geçirmek istedi.
Göktürklerin yıkılmasından sonra henüz birliğini kuramamış olan Türkler, Çin kuvvetleriyle tek başlarına mücadele edemeyeceklerini bildikleri için Abbasilerden yardım istediler.
Ziyad bin Salih kumandasında gelen İslam ordusu, yardımcı Türk kuvvetleriyle birleşti.
Bunu haber alan Çin komutanı Kao Sientche de 100 000 kişilik orduyla, Talas şehrine geldi ve burada müttefik kuvvetlerle karşılaştı.
751 yılı Temmuzunda başlayan savaş, pek şiddetli bir şekilde beş gün devam etti.
Savaşın son gününde Çin kuvvetlerinin arkasına sarkan Karluklar, düşmana ağır bir darbe indirdiler.
Kao Sien-tche az bir kuvvetle canını zor kurtarabildi.
Savaşta Çinliler, elli bin ölü ve yirmi bin esir verdiler.
Talas Meydan Muharebesinin zaferle neticelenmesi; Türk, Çin, İslam ve dünya tarihiyle medeniyetinde çok önemli etkiler bıraktı.
Çinliler Talas yenilgisinden sonra 20. yüzyıla kadar, Tanrı Dağları (Tiyenşan) batısına geçemediler.
Batı Türkistan, Çin tehlikesinden kurtuldu.
Karluklar, Talas Zaferinden on beş yıl sonra, 766 tarihinde, Tanrı Dağları batısında ve Çu Irmağı boylarında müstakil Türk devleti kurdular.
Türkistan’daki Kamlık (Şamanlık), Buda ve Mani dinlerindeki yerli ve göçebe Türklerle Müslümanlar arasında, serbest ticaret, dostluk ve iyi münasebetler başladı.
Türkler, Müslümanlarla tanışıp, İslam dinini yakından tanıma imkanına kavuştular.
İslam dininin üstün esasları, mütekamil hali, buralardaki Türklerin İslamiyet'i benimsemelerine sebep oldu.
İslam medeniyet dairesine, Orta Asya’da, binlerce Türk girdi.
Türkler, kağıt yapmasını Araplara öğretti.
Semerkand’daki imalathanelerde yapılan ipekten kağıtlar, Orta Doğu ve Akdeniz’e yayıldı.
Müslüman Araplar, hakimiyetlerindeki bölgelerden öğrendikleri kağıdı imal ederek medeniyetin bütün dünyada hızla yayılmasına hizmet ettiler.
Savaşın önemi *
Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesi engellenmiştir. (Siyasi)
Türkler, bu savaştan sonra guruplar halinde İslamiyet'i kabul etmeye başlamışlardır.
Esir alınan Çinlilerden kağıt yapım tekniği öğrenilmiştir. (Kültürel)
TALAS SAVAŞI 751
Hz. Ömer’in 642’de Nihavent Savaşı’nı yapıp İran’daki Sasani Devleti’ne son verip İran’ı almasından sonra Türklerle Müslüman Araplar sınır oldu.
Hz Osman zamanında Kafkasya ve Horasan’da Türklerle çatışmalar başladı.
Emeviler döneminde Kuteybe Bin Müslim Maveraünnehr’i aldı.
Türkişler Emevilerle büyük bir mücadeleye girişti.
Bu mücadelenin temelinde Emevilerin yaptığı aşırı ırkçılık yatmaktaydı.
Türkiş Kağanı Sulu Kağan Emevileri buradan kovdu.
751 yılında yapılan Talas Savaşı ile ilişkiler barışa dönüştü.
Talas Savaşı’nın sebeplerine bakıldığında
1) 745’te yıkılan Kutluk Devleti’nin yerine kurulan Uygur Devleti’nin henüz toparlanmamış olması.
2) 747’de Çin’in bunu fırsat bilerek batıya doğru ilerlemeye başlaması.
3) Çinin Orta Asya’yı hakimiyeti altına almak istemesi. Çin’in karşısına çıkan Karluk Türkleri bunlarla tek başlarına mücadele edemeyeceklerini anladılar.
Abbasilerin Horasan valisi Ebu Müslim’den yardım istediler.
Arap Türk ordusu 751’de Çin’i yendi.
Bu savaşın sonuçlarına bakıldığında Orta Asya Çin egemenliğinden kurtuldu.
Çin’in batıya doğru ilerlemesi durduruldu.
Zengin tarım havzası Uygurların eline geçti.
İslam Türkler arasında yayılmaya başladı.
Karluk Türkleri İslam’ı benimsedi.
Türkler Abbasi Devleti’nde görev almaya başladı.
Türk İslam tarihi başladı.
İslam dünyası Türkleri kazandı.
Kağıt, pusula, barut ve matbaa önce Türklere sonra İslam dünyasına yayıldı.(756’da Semerkant’ta) ilk kağıt fabrikası kuruldu.
Türklerle Araplar arasında barış dönemi başladı ticari ilişkiler arttı.
Talas Muharebesi, 751 yılında bugünkü Kırgızistan sınırları içindeki Talas Nehri civarında, Abbâsîler ve müttefiki olan Karluklar ile Çinliler arasında yapılan ve 5 gün süren muharebe.
bir yıl önce Emevîler yıkılarak (750) yerlerine Abbasiler gelmişti.
Ebu Hasan 745 yılında Emevîlerin Horasan valisi Nasr Selçuk Seyyar’ı yenerek Horasan’dan çıkartmıştı.
Bu olay Emevîlerden memnun olmayan Müslümanlar için bir kıvılcım oldu.
Taşkent'in yardım istediği sırada Horasan valisi olan Ebu Oğuzhan, Arap liderleri gibi düşünmedi ve komutanı Ziya bin Salih’i gönderdi.
Bu muharebe ile birlikte matbaa ilk defa Çin dışına çıkmıştır.
Bunun yanı sıra barut, kâğıt ve pusulayı da Araplar öğrenmişlerdir.
Türk tarihi için de önemi büyüktür. Türkler bu savaşta Müslümanlığı yakından tanıma fırsatı bulmuştur ve çoğu tarih kaynaklarında Türklerin Müslümanlığın kabul etmesi konusunda başlangıç noktasını oluşturur.
