Sultan V. Mehmed Reşad Han

Halk arasında Sultân Reşâd olarak meşhurdur. 65 yaşında Osmanlı tahtına oturmuştur. Dehası itibariyle Abdülhamid ile kıyaslamak mümkün değilse de, İslâm kültürüne vâkıf, Arapça ve Farsça’yı iyi bilen hattât, Mevlevî ve şâir bir padişahdır. Maalesef, İttihâd ve Terakkinin meşru ve gayr-i meşru her isteklerine boyun eğerek padişahlığını doldurmuştur İttihâdcılar, herkesi 31 Mart mürettibliği ve irtica ile suçlamaya başlamışlar, tehdid ile Tal’at Bey’i Dâhiliye nâzırı yapmışlardır. İbrahim Hakkı Bey, zorla sadrazamlığa getirilmiştir. Tabii ki, Trablusgarb’ın elden çıkmasına da sebep olmuştur. Hareket Ordusu Kumandanı Mahmûd Şevket Paşa ise, harbiye nâzırı olarak kabinede yerini almıştır. Sonradan, İttihâdcılar için “beyinsiz mahluklar” diyerek can verecektir. Kısaca Sultân Reşâd döneminde iktidar, tamamen Tal’at, Enver ve Cemal Paşa üçlüsünün elindedir. İttihâdcıların zorbalığı ile, Kavalalı Hânedanından Mehmed Said Hâlim Paşa sonradan sadrazamlığa getirilmiştir. Daha sonra Tal’at Paşa sadrazamlığa getirildi. I. Cihan Harbine Osmanlı Devleti’nin girmesini dahi, Padişaha haber vermeden bu üçlünün yaptığını ifade edersek, Osmanlı Devleti’nin bu dönemde içine düştüğü çukuru daha iyi anlayabiliriz. Maalesef, İttihâdcıların Şeyhülislâmlarından Şeyhülislâm Musa Kâzım Efendi’nin de farmason olduğu açıkça ifade edilmektedir. Bu kadro iş başına gelince, dış güçler Osmanlı Devleti vatandaşlarını tahrike başladılar. Suriye’de Dürziler, Yemen’de Zeydîler ve Balkanlarda Arnavudlar isyan ettiler. İttihâdcı politikanın iflas ettiğini gören Sultân Reşâd, yanına sadrazam ve diğer devlet erkânı ile Bediüzzaman gibi âlimleri de alarak, Rumeli Seyâhatine çıktı. Mahmûd Şevket Paşa’nın büyük kuvvetlerle ve silahla susturamadığı isyanı, 100.000 Arnavud ile Kosova Meydanında namaz kılarak teskin ettirdi (Haziran 1911). İtalya,Libya’yı işgal etmek üzere harb ilan etti. 1911 İtalyanlar Trablus ve Bingazi’yi işgal ettiler. 1912 İtalyanlar daha sonra Akdeniz Adalarının merkezi olan Rodos’u işgal etti. Bu mağlubiyetlerin faturasının İttihâdcı Hakkı Paşa’ya kesilmemesi için İttihâd ve Terakki Partisi, Padişah'a Meclis’i fesh ettirdi ve Hakkı Paşa’yı Londra’ya gönderdi. İttihâdcıların tahriki ile Osmanlı ordusundaki subaylar, ittihâdcı ve halâskâr diye ikiye ayrıldılar; çeteler kurarak birbiriyle boğuşmaya başladılar. İttihâdcıların Hakkı Paşa Hükümeti, Kiliseler ve Mektepler Kanununu çıkardı. Rusya ile anlaşan Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ ve Yunanistan Ekim 1912’de arka arkaya Osmanlı Devleti’ne karşı harb ilan ettiler ve Osmanlı Devleti’ni perişan eden Balkan Harbi başladı. Yunanlılar meşhur Preveze’yi aldılar 23 Ocak 1913 günü Enver Bey, komitecilerini alarak Bâb-ı Âli’yi bastı. 8 eri ve iki subayı şehid eden çeteler, kendilerine karşı çıkan Harbiye Nâzırı Nâzım Paşa’yı şehid ettiler. Tal’at ve Enver Beyler, Kâmil Paşa’yı zorla istifa ettirdiler ve Mahmûd Şevket Paşa’yı sadrazam yaptılar. Tal’at kendini Dâhiliye Nâzırı tayin ettirdi. Tarihe Bâb-ı Âli Baskını diye geçen bu olay, askerin siyâsete karıştığı en çirkin olaylardan biridir. Padişahla arası iyi olmayan ve tarafsız sadrazam adıyla İttihâdcılar tarafından bu makama getirilen Mahmûd Şevket Paşa da, İttihâdcılardan bıkmıştı. İttihâdcılar, Mahmûd Şevket Paşa’yı hedef aldılar Balkanlardaki mağlubiyet ve hele Edirne’yi Bulgarlara veren andlaşmadan dolayı, herkes İttihâdcılardan nefret ediyordu. İngiltere’nin arkasında olduğu söylenen Mahmûd Paşa suikasdı 11 Haziran 1913’de meydana geldi. İttihâdcılar diktatörlüğü denilen çetede Ziya Gökalp de İttihâd ve Terakki Partisi Genel Sekreteri vazifesini ifa ediyordu. Kelimenin tam anlamıyla bir diktatörlük söz konusuydu. Mahmûd Paşa’nın katlinden 18 gün sonra 2. Balkan Harbi çıktı. Osmanlı Devleti Edirne ve Batı Trakya’yı geri aldı. Enver Bey, Temmuz 1913’de Edirne’ye girdi. Fetih oldu Cemal Paşa, Fransız âşığı ve diğerleri ise Alman hayranıdırlar. Orduyu kısa zamanda kısmen de olsa düzene sokan Enver Paşa idi. I. Cihan Harbi, Almanya, Avusturya, Bulgaristan ve sonra da Osmanlı Devleti’nin katıldığı İttifak Devletleri ile Rusya, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Yunanistan, Portekiz ve Karadağ’dan oluşan İtilaf Devletleri arasında cereyan ediyordu. 28 Temmuz 1914’de başlayan harbe Osmanlı Devleti 29 Ekim 1914’de katılmıştır. .Tek sebep Enver-Tal’at ve Cemal Paşalar üçlüsü idi. Almanya ile yapılan gizli ittifaklar ve I. Cihan Harbine girmek kararı, Padişah, Sadrazam, Meclis ve Hükümetin haberi olmadan alınmıştır. Sadece Enver Paşa, liyakatsiz idaresi yüzünden Rus cephesinde 90.000 askeri Sarıkamış’ta şehid etmiştir. Ruslar işgal ettikleri (3.8.1915) Van Vilâyetini Ermenilere bırakıp çekilince, Ermeniler, asırlardır beraberce yaşadıkları Müslümanları kırmaya başladı. Bunun üzerine 1915 Ermeni Tehciri diye bilinen ve ancak sonradan Ermeniler tarafından soykırım olarak gösterilen olay başladı. Osmanlı Devleti, kendi vatandaşı oldukları halde düşmanla birlikte hareket eden Doğu’daki 500.000 Ermeniyi, Dâhiliye Nâzırı Tal’at Bey’in emri ve sadrazam Said Hâlim Paşa’nın tasdikiyle tehcîre yani Kuzey Suriye ve Irak’a mecburi göçe zorladı.Yolda telef olanlar oldu. Ancak asla katliam yapılmadı. Bunu İttihâdcıların zayıf siyâsetleri ve en önemlisi de dindeki zaafları sebebiyle, Arabistan’da Şerif Hüseyin Paşa’nın başlattığı Arab İsyanı takip etti (Haziran 1916). 1913’de İttihâdcıların takip ettiği Türkçülük siyâseti, Suriye’de Azım-zâdelerin başını çektiği Fransızlarla ittifak hareketini doğurdu. Neticede Osmanlı Devleti bütün cephelerde mağlup oldu. Bu acıya dayanamayan II. Abdülhamid, Şubat 1918’de vefat etti. 27.04.1909 II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesi. V. Mehmed’in (Mehmed Reşad) Padişahlığı. 1910 Arnavutluk isyanı. 1910 Rumeli’de bulunan kilise ve okullarla ilgili kanunun kabulü. 1911 İtalya’nın Osmanlı Devletine harp ilânı. 1911 Sultan Reşad’ın Rumeli gezisi. Arnavutluk isyanının bastırılması. 1911 Hakkı Paşa’nın istifası, Said Paşa’nın sadareti. 1911 İtalyanların Trablusgarp ablukası. 1911 Rusların Boğazlar üzerinde istekleri. 1911 İtalyanların Trablusgarp’ı ilhakı kararı. 1912 Mebusan Meclisi’nin dağıtılması. Yeni Mebusan Meclisi’nin açılması. 1912 İtalyanların Oniki Ada’yı ele geçirmesi. 1912 Said Paşa’nın istifası, 1912 İtalyanların Çanakkale Boğazı’na saldırısı. 1912 Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın sadareti. 1912 Balkan Harbi’nin başlaması. 15.10.1912 Osmanlı-İtalyan barışı (Ouchy Anlaşması) 23.01.1913 İttihat ve Terakki’nin darbesi. Kamil Paşa’nın azli, Mahmut Şevket Paşa’nın sadareti. 30.05.1913 Balkan Harbi’nin sona ermesi. (Londra barışı) 11.06.1913 Şevket Paşa’nın öldürülmesi, Halim Paşa’nın sadarete İttihat Terakki’nin güçlü iktidar dönemi. 21.07.1913 İkinci Balkan Harbi, Edirne’nin düşmandan alınması. 08.02.1914 Doğu Anadolu hakkında Osmanlı-Rus Anlaşması. 15.02.1914 Alman-Fransız anlaşması. Osmanlı ülkesindeki çıkar alanlarının belirlenmesi. 06.03.1914 Güneybatı Anadolu hakkında İngiliz-İtalyan anlaşması. 14.04.1914 Padişah tarafından Meclis-i Mebusan’ın yeniden açılışı. 15.06.1914 Anadolu’da İngiliz-Alman çıkarlarını tespit eden anlaşma. 2.08.1914 Osmanlı-Alman anlaşması, Osmanlı seferberliği. Meclisi Mebusan’ın süresiz kapatılması. 03.08.1914 Almanya’nın Fransa’ya harp ilanı. 05.09.1914 Kapitülasyonların kaldırılması kararı. 27.10.1914 Osmanlı Donanması’nın Karadeniz’e çıkışı. Ruslarla çatışma. 02.11.1914 Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne harp ilanı. 05.11.1914 İngiltere ve Fransa’nın Osmanlı Devleti’ne harp ilanı, İngiltere’nin Kıbrıs’ı 06.11.1914 Rus Donanmasının Karadeniz limanlarını topa tutması. 11.11.1914 Osmanlı İmparatorluğu’nun I. Dünya Harbi’ne girmesi. 23.11.1914 “Cihad-ı Ekber” kararı ve ilanı. 18.12.1914 Sarıkamış harekâtı. 04.01.1915 Türk Ordusu Romanya’da. 11.01.1915 Yeni Osmanlı-Alman anlaşması. 03.02.1915 Türk Kuvvetleri Süveyş kanalında. 19.02.1915 Çanakkale’ye ilk düşman saldırısı. 25.02.1915 Çanakkale’ye ikinci deniz saldırısı. 2.03.1915 Çanakkale’ye üçüncü deniz saldırısı. 04.03.1915 Çanakkale’ye çıkan İngiliz müfrezesinin geri püskürtülmesi. 06.03.1915 İngiliz ve Fransız ortak donanmasının Çanakkale tabyalarına denizden saldırısı. 18.03.1915 Çanakkale Zaferi. 28.03.1915 İngiliz Donanmasının İzmir’i bombalaması. 12.04.1915 Şuabiye (Irak) yenilgisi. 15.04.1915 Van’da Ermeni ayaklanması. 17.04.1915 Şidak’da Ermeni ayaklanması. 18.04.1915 Bitlis’de Ermeni ayaklanması. 20.04.1915 Van şehir içinde Ermeni ayaklanması. 25.04.1915 İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin Gelibolu kıyılarına asker çıkarmaları. (Gelibolu harekât ve muharebelerinin başlaması) 09.05.1915 Gelibolu’da çetin Arıburnu muharebeleri. 02.06.1915 Ermenilerin harp ve harekât sahasından çıkarılmaları kararı. 08.08.1915 Conkbayırı muharebeleri. 09.08.1915 Mustafa Kemal’in Anafartalar Grup komutanlığı ve Conkbayırı’nı alarak İngilizleri Tuzla gölüne sürmesi, kesin mağlubiyetleri. 19.08.1915 İtalya’nın Osmanlı Devleti’ne harp ilanı. 06.09.1915 Osmanlı-Bulgar anlaşması. 21.10.1915 Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarının taksimi hakkında anlaşmaların başlaması. 20.12.1915 Düşmanın Gelibolu’dan (Çanakkale) çekilmeye başlaması. 1916 Sayks-Piko Anlaşması (Anadolu’nun taksimi) Düşmanın Çanakkale cephesinden çekilmesi. Mekke Şerifi Hüseyin’in isyanı. Rusların Karadeniz illerini işgali. Rusların Gümüşhane ve Erzincan’ı işgali. Osmanlı Devleti’nin Romanya’ya harp ilanı. Gizli taksim anlaşmalarına İtalya’nın katılması. Babıâli’nin Paris ve Berlin andlaşmalarının kaldırması. Mustafa Kemal’in Vestan’ı Ruslar’dan geri alışı. İngiltere’nin Türkiye’yi yok etme kararı. Osmanlı ve Müttefiklerinin barış önerileri. 1917 Said Halim Paşa’nın istifası, Talat Paşa’nın sadareti. Bağdad’ın düşman eline geçmesi. Rusya’da devrim ve ayaklanmalar. Amerika’nın İtilâf Devletleri yanında harbe katılması. Osmanlı-Rus ateşkesi. 1918 Doğu Anadolu’da ordunun ilerlemesi. Rusların işgal bölgelerinden çekilmeleri. Erzincan’ın kurtuluşu. Trabzon’un kurtuluşu. Kars, Ardahan ve Batum’un geri alınması. Brest-Litovsk barış antlaşması. Erzurum’un kurtuluşu. Van’ın kurtuluşu. 03.07.1918 V. Mehmed Reşad’ın ölümü. VI. Mehmed Vahdettin’in Padişah oluşu.